Aykido – Müasir Döyüş Sənəti

Bazada çoxsaylı ənənəvi döyüş sənətləri olmasına baxmayaraq, hər şeydən əvvəl əsasən usta Sokaku Takedanın Dayto Ryu Aiki Jitsusu yer alır. Aykido, bu gün bildiyimiz kimi 30-cu illərin Dayto ryu baza texnikasının formalaşmasında Aykidoya qədər müxtəlif mərhələlərdən keçmişdir. Hamısı bununla başladı Ueşiba Morihey İllərdir axtardığı və müxtəlif döyüş sənətlərini əzmlə tətbiq etməsi nəticəsindən sonda Aykido adlandırdığı öz sistemini inkişaf etdirdi. Oğlu Ueşiba Kissemaru Aykidonu inkişaf etdirdi və sistemləşdirdi. Hal hazırda Aikido İttifaqının qurucunun nəvəsi Ueşiba Moriteru rəhbərlik edir.

Aykido nədir ? Aykido – həyati enerjinin uyğunlaşdırılması yoludur.

Bunları ayıracağıq:

Ay – Harmoniya, sevgi, ardıcıllıq.
Aykidoka – Aykido ilə məşğul olan adam.
Bujutsu – Hərbi sənət.
Budo – Döyüşçünün yolu.
Jutsu – Bacarıq, sənət.
Do – Yol.
Kay – Cəmiyyət.
Kan – Stil, klub.
Ki – Həyat enerjisi.
Kobudo – Ənənəvi döyüş sənəti.
Kokyu – Həyat nəfəsi.

Kim Kimdir ?

Aykidoda müəyyən bir ierarxiya var:

O-Sensey – Aykido qurucusu Ueşiba Morihey (sözün əsl mənasında “Dahi Müəllim”).
Doşu – Məktəbin başçısı.
Şixan – Təlimatçı-rəhbər (6-cı Dan və yuxarı).
Sensey – Müəllim (4 – 5 Дан).
Sempay – Baş şagird.
Kohay – Kiçik şagird.
Dohay – Öz aralarında bərabər şagirdlər.
Yudanşa – Qara kəmər sahibləri.
Doco co – Doconun başçısı.
Uçi Deşi – usta (yaxın tələbə) evində yaşayan şagird.

Harada ?

Aikido təlimi dojo da baş verir:

Dojo – Döyüş sənətləri üçün məkan (sözün həqiqi mənasında: “Yolu başa düşmək üçün yer”).
Tatami – 1) Ənənəvi olaraq – təxminən 1m x 2 m olan düyü saman mat (hazırda, bir qayda olaraq, köpük kauçukdan hazırlanmışdır);
Tatami – 2) Ümum. – ayaqaltı örtülmüş və təlim üçün nəzərdə tutulmuş bütün yerlər.
Kamidza – Əsas divar.
Şimoza – Kamidzanın qarşısındakı yer.
Şixanday – Şihanın yeri.

Biz nə deyirik?

Aykido ilə yalnız nəzakətli və tərbiyyəli insanlar tərəfindən məşğul oldğu üçün sinifdə mehribanlıq və əməkdaşlıq mühiti hökm sürür:

Ohayo qodzemas – Sabahiniz xeyir.
Konniçi va – Günaydın (Sabahınız xeyir).
Komban va – Axşamınız xeyir.
Sayonara – xeyir.
Dozo – Buyurun, xahiş edirəm.
Arigato godzaymaşta – Mənimlə məşq etdiyiniz üçün təşəkkür edirəm.
Domo arigato qodzaymaşta – Çox sağ olun (xüsusilə nəzakətli formada).
O-Nagai Şimas – Hər hansı bir ortaq fəaliyyətə (fəaliyyətə) nəzakətli bir dəvət forması.
Oskare sama desita – Birgə iş üçün təşəkkür edirik.
O-taqai-ni rey – qarşılıqlı təzim (salamlama).

Biz necə düşürük (yıxılırıq)?

Təhlükəsiz yıxılmaq (sığorta):

Ukemi vaza – Təhlükəsiz yıxılma texnikası.
Mae ukemi – Əl üzərində önə təhlükəsiz yıxılmaq.
Uşiro ukemi – Arxaya dairəvı təhlükəsiz yıxılmaq.
Yoko ukemi – Əl üzərindən yan tərəfə təhlükəsiz yıxılmaq.

Biz necə dururuq?

Bədən və dayaq (druş) mövqeləri:

Kamae – Druş, Hazırlıq mövqeyi: ayaqları bir az əyilmiş, qollar önünüzdədir.
Hanmi – Hücuma doğru bədənin yarım vəziyyətdə (45 °) yeri.
Miqi Hanmi – Sağ tərəfli duruş.
Hidari Hanmi – Sol tərəfli duruş.
Ayhanmi – Rəqiblər bir-birlərinə eyni (eyni adlı druşda) mövqedədirlər.
Qiyaku hanmi – Rəqiblər  bir-birlərinə qarşı əks (güzgü) mövqedədirlər.
Ma ay – Məkan və zaman məsafəsi. Sadələşdirilmiş dildə desək, rəqiblər arasındakı təhlükəsiz məsafə.

Как на нас нападают?

Дори ката – Техника захватов.
Кататэ дори – Захват одной рукой запястья соперника.
Айханми кататэ дори – Захват за одноименную руку.
Гяку ханми кататэ дори – Захват за разноименную руку (зеркальный захват).
Рётэ дори – Захват двумя руками двух рук спереди.
Ката дори – Захват за плечо.
Рёката дори – Захват за два плеча спереди.
Какаэ дори – Захват за тело (обхват двумя руками спереди).
Моротэ дори – Захват одной руки двумя руками.
Хиджи дори – Захват за локоть.
Муна дори – Захват за отворот куртки.
Эри дори – Захват за ворот.
Сода дори – Захват за рукав (в области локтя).
Куби шимэ – Захват за горло (удушение).
Уширо дори – Захваты сзади.

Как мы защищаемся?

Техники Айкидо:

Наге ваза – Бросковые приемы.
Джуджи-гарами наге – Бросок сплетением рук.
Ирими наге – Бросок, выполненный на встречном движении.
Кайтэн наге – Бросок круговым вращением.
Кокю наге – Бросок скоординированный с движениями партнера, «дыхательный бросок».
Котэ гаэши наге – Бросок скручиванием кисти.
Коши наге – Бросок вдоль поясницы.
Тэнчи наге – Бросок «небо-земля».
Удэкиме наге – Бросок воздействием на локоть.
Шихо наге – Бросок на «Четыре стороны света».

Что нам поможет?

Работа с оружием:

Буки ваза – Техника работы с оружием.
Боккен – Деревянный меч.
Танто – Кинжал, нож.
Дзё – Палка, длиной до подмышечной впадины.
Кумитачи – Техника парной работы на мечах.
Кумидзё – Техника парной работы с дзё.
Тачи дори ваза – Техника работы против противника, вооруженного мечом.
Танто дори ваза – Техника работы против противника, вооруженного ножом.
Дзё дори ваза – Техника работы против противника, вооруженного дзё.
Дзён аге ваза – Техника защиты с дзё против атак (захватов за дзё) безоружного нападающего.

Словарь общепринятых терминов Айкидо

Общие термины:

Айкидо — путь духовной гармонии.

Атэми (атеми) — удар.

Аюми яши (аюми аши) — шаг вперед.

Бокен (Боккэн, боккен) — деревянный меч.

Ваза — техника.

Дзё (джо) — палка или боевой посох.

Дзё ваза (джо ваза) — приемы от атак палкой.

Додзё (доджо) — тренировочный зал.

Ёко укеми (ёко укэми) — боковая страховка (падение на бок).

Ирими — встречный ход (движение вперед, навстречу).

Камаэ (камае) — поза, стойка.

Камидза — дух зала, место, где находится изображение сэнсея.

Ката — установленная форма движений; плечо.

Катамэ ваза (осаэ ваза) — приемы на удержание.

Кокю хо — энергетический способ дыхания.

Кубэ (кубе) — шея.

Мая укеми (мая укэми) — страховка перекатыванием вперед (кувырок вперед по руке руку).

Миги — правый.

Нагэ (наге) — бросок.

Нагэ ваза (наге ваза) — бросковая техника.

Рандори — вольный поединок.

Рэй (рей) — поклон.

Сейдза — позиция сидя на коленях.

Сото — наружный, внешний.

Сувари ваза — техника сидя на коленях.

Тачи ваза — приемы стоя.

Танто — нож.

Танто ваза — приемы от атак с ножом.

Татами — маты, место занятий, борцовский ковер.

Тори — человек защищающийся, выполняющий прием

Учи — внутренний.

Удэ — предплечье.

Укэ (уке) — человек атакующий.

Укеми (укэми) — страховка.

Уширо укеми (уширо укэми) — страховка перекатыванием назад (кувырок назад).

Ханми — позиция по отношению к партнеру.

Хидари — левый.

Цуги аси (цуги яши) — шаг без смены стойки.

Цуки (цки) — резкий прямой удар.

Шикко (сикко) — ходьба в полном присяде (сувари).

АТАКИ И НАПАДЕНИЕ:

Ай ханми кататэ тори — захват одноименной руки уке при одноименной стойке (правой или левой).

Гяку ханми кататэ тори — захват разноименной руки уке при разноименной стойке (уке в одной стойке (правой или левой), тори — в противоположной).

Гяку ёкомен ороши — обратный удар сбоку в височную часть головы сжатым кулаком.

Ёкомен кири коми — прямой режущий удар сбоку в голову (открытой ладонью).

Ёкомен ороши — боковой удар кулаком в голову (сжатым кулаком).

Ёко гедан цки — боковой удар кулаком в боковую часть корпуса (в нижний уровень).

Ёко нанами — косой удар диагонально через корпус.

Ёко цки (еко цуки) — боковой удар кулаком.

Ката тори — захват спереди за плечо одной рукой.

Ката тори мен учи — захват за плечо, второй рукой — удар в голову кулаком.

Ката тори кататэ тори — захват противника за плечо и руку.

Кататэ эри тори — захват одной рукой за воротник противника.

Кататэ мунэ тори — захват за грудь одной рукой.

Кататэ тори — захват за руку.

Мунэ тори ёкомен кири коми — захват за грудь (за лацканы одной рукой) и удар в боковую часть головы ребром руки.

Мунэ цки — удар кулаком в грудь.

Реотэ хидзи тори — захват обоих локтей.

Реотэ ката тори — захват противника за оба плеча.

Реотэ эри тори — захват противника за воротник обеими руками.

Реотэ моти — захват за кисть двумя руками.

Реотэ тори — захват двумя руками за обе кисти.

Уширо — задний, атака сзади.

Уширо эри тори — захват за воротник сзади.

Уширо кататэ тори куби сими — захват сзади одной руки и удушение.

Уширо кататэ эри тори — захват одной рукой за воротник сзади.

Уширо куби сими уде гарами — обхват или удержание прямого предплечья с удушением.

Уширо чудан цки — удар кулаком в спину на среднем уровне.

Уширо ре хидзи тори — захват обоих локтей сзади.

Уширо ре ката тори — захват обоих плеч сзади.

Уширо реотэ тори — захват двух рук сзади.

Хидзи тори — захват за локоть.

Чудан цки — удар кулаком в живот (солнечное сплетение).

Шодан (джодан) цки — удар в голову.

Шомен ороши — спускающийся передний удар в голову кулаком.

Шомен кири коми (Шоменучи)— режущий прямой удар ребром руки в голову.

Aykido –  Daytoryu Ayki Сitsu texniki bazası və Omoto kyo Şinto fəlsəfi bazası əsasında yaradılmışdır.

Aykido stilləri:

Aykidonun bir neçə növü var.

Daha cox yayılan növlər:

Aykikay – 1940-cı ildə rəsmi olaraq tanınan və Ueşiba ailəsi tərəfindən davam etdirilən istiqamət.

Şhin Şin Toitsu (Ki-Aykido) Ustad Tohei Koyçi’nin inkişafına başladığı bir istiqamətdir.

Yoşinkan – Ustad Şioda Godza’nun inkişaf etdirməyə başladığı istiqamət.

Aykido dərəcələri:

Dan – Ali tələbə və ustad dərəcələri.
Kyu – İlkin tələbə dərəcələri.

Yetkinlər üçün Aykidoda kyu üçün cəmi 6 dərəcə, uşaqlar üçün 8 (10) dərəcə var. Ən kiçik “kyu” dərəcəsi səkkizinci (onuncu), ən böyük dərəcə birincidir. Hər dərəcənin öz adı var.

Aykidoda 10 “Dan” dərəcələri var. “Kyu” dan fərqli olaraq, “Dan” səviyyəsi nizamlı saya görə artır; ən kiçik “Dan” birincidir, ən böyük onuncudur:

Nə ilə ?

Tatamidə gigiyena, təhlükəsizlik və rahatlığa görə hər kəs xüsusi paltar geyir:

Keykoqi (Doqi) – Təlim kostyumu (geniş yayılmış adı “kimono” səhvdir və başqa bir geyim növünə aiddir).
Obi – Kəmər.
Hakama – Geniş şalvar (ümumiyyətlə 1-ci Dan və daha yuxarı tələbələr üçün).

Nə edirik ?

Dərsdə istifadə olunan komandalar:

Kirisu – Ayağa qalx!
Matte – Gözləyin!
Mokusu – Məşqin əvvəlində və sonunda daxili əhval ruhiyyəni yaratmaq üçün bir komanda.
Rey – Təzim etmək!
Seyza – Düz oturun!
Hadjime – Başlayın!
Yame – Dur!

Harada və necə?

İstiqamətlər, tərəflər və səviyyələr:

Hidari – Sol.
Miqi – Sağ.
Mae – Önə.
Uşiro – Arxaya.
Jodan – Üst səviyyə (çiyinlərdən yuxarı).
Cudan – Orta (çiyinlərdən belinə qədər).
Gedan – Aşağı səviyyə (kəmərin altında).
İrimi – Daxil olmaq, Giriş.
Tenkan – Fırlanma, arxaya dönmək.
Omote – Üz, ön tərəf.
Ura – Geri, arxa tərəf.
Soto – Çöldən.
Uçi – İçəridən.

Necə hərəkət edirik?

Məkanda hərəkət etmək:

Tay Sabaki – Bədənin mövqeyini dəyişdirməyin yolları.
Tsuqi Aşi – Addım addım.
Ayumi aşi – Dəyişən ayaqları ilə addım.
Tenkay – Yerinizdən 180 ° dönün.
Tenkan – Hücum xəttini tərk edərək 180 ° arxaya dönərək.
İrimi Tenkan – İki hərəkətdən ibarətdir – İrimi (bir addım irəli giriş) və Tenkan.
Шикко – Diz üzərində yer dəyişmək.

Bizi necə vururlar?

Zərbələr:

Atemi Vaza – Zərbə texnikası.
Atemi – Bir yayındırma zərbəsi, bir qayda olaraq, texnkanın icrasından əvvəl və ya müddətində tətbiq olunur.
Suki (tsuki) – Birbaşa (düz) vurma, bıçaq (soxucu) zərbəsi.
Codan Tski – Əl ilə yuxarı hissəyə zərbə (başa).
Cudan Tski – Əl ilə orta səviyyəyə zərbə (bədənə).
Uçi – Əl ilə kəsici zərbələr.
Şomen Uçi – Əlini yuxarıdan aşağı endir.
Yokomen Uçi – Əlinlə yan tərəfə vur.
Suxei – Əl ilə sinəyə vurmaq.
Qeri – Ayaqla zərbə.
Mae Qeri – Ayaq ilə önə zərbə.
Yoko Qeri – Ayaq ilə yan tərəfə zərbə.
Uşiro Qeri – Ayaqla arxaya zərbə.
Mavaşi Qeri – Ayaqla yandan zərbə.

Что происходит?

Разновидности техник:

Ваза – Техника, работа, способ, раздел.
Кихон но ваза – Базовые техники.
Хенка ваза – Дополнительные техники.
Тачи ваза – Приемы, проводимые в положении стоя (оба противника стоят).
Сувари ваза – Приемы, проводимые на коленях (оба противника на коленях).
Ханми хандачи ваза – Приемы, проводимые сидящим против атак стоящего.
Джю ваза – Произвольное выполнение различных приемов от одной специально оговоренной атаки.
Буки ваза – Один из партнеров вооружен.
Рандори – Произвольная работа против одного или нескольких противников, когда способы атаки и защиты заранее не оговариваются.
Ката – Выполнение приема строго по классической схеме.
Тори (Наге) – Проводящий прием, бросающий.
Укэ – Подвергнутый приему, бросаемый.

Как мы контролируем ситуацию?

Способы удержания и контроля противника:

Осаэ ваза – Приемы удержания.
Иккё (удэ осаэ) – Первый контроль или контроль прижатием руки.
Никё (котэ маваши) – Второй контроль или контроль вращением предплечия.
Санкё (котэ хинэри) – Третий контроль или контроль выкручиванием предплечья.
Ёнкё (тэкуби) – Четвертый контроль или контроль прижатием запястья.
Гокё (удэ нобаши) – Пятый контроль или контроль растягиванием руки.
Хиджикиме осаэ – Удержание локтя.

А по-японски?

При отработке техники или отдельных элементов, на разминке и при выполнении подготовительных упражнений, счет ведется по-японски:

Morixey Ueşibanın texniki ustadı (müəllimi) – Sokaku Takeda – Daytoryu Ayki Citsu.

Morixey Ueşibanın mənəvi ustadı (müəllimi )- Onisaburo Deguçi – Omoto kyo Şinto.

Ayki kokyu naqe – ayki nəfəs almaq (düşmən enerjisi) gücündən istifadə edərək atın.

Ayki sumi otoşi – rəqibi hərəkətinin enerjisinin köməyi ilə çiyin üzərindən tullamaq.

Qokyo (ude nabasi) – Bilək hissəsinə ağrı vermək.

Cuci qarami naqe – rəqibin əlinin çarpazı birləşdirərək ağrıdıcı atış etmək.

İkkyo (ude osae) — Dirsəyə təziq etməklə qolu saxlamaq.

İrimi Nage – Qarşıdan (girişlə) yaxınlaşaraq (düşmən hərəkəti enerjisindən istifadə edərək) atmaq.

Kayten nage – yuvarlayaraq atmaq (kürək üzərində).

Koşi Naqe – Bud üzərindən atmaq.

Kote Qaeşi – əlin ağrıdıcı bükülməsi ilə atmaq.

Kote Xineri (sankyo) – Əli içəriyə burmaq.

Qanseki Otoşi – Baş üzərindən yıxmaq.

Котэ маваси (никкё) — вывертывание кисти, контроль.

Суми отоши — опрокидывание в сторону во внутренний угол.

Сокумен ирими нагэ — бросок встречным ходом.

Текуби осаэ (енкё) — удерживание запястья при помощи болевой точки.

Тенчи нагэ — бросок «небо-земля».

Уде гарами — контроль предплечья.

Уде гарами куби сими — удушение с обвиванием предплечья.

Уде кими нагэ — бросок с воздействием на локоть.

Tekubi osae (yonkyo) — растягивание предплечья.

Ude Osae (ikkyo) — удерживание предплечья воздействием на локоть.

Uşiro Kiri Otoşi – сбивание с ног режущим воздействием рук сзади.

Hidji Kime Naqe – удержание противника с воздействием на локоть

Şixo Naqe – Ələ ağrı verərək atmaq(4 tərəfə atış).